Transformatie Merwedezone

Stadsdeel Merwede

Langs het Merwedekanaal verrijst het splinternieuwe stadsdeel Merwede. Een aantrekkelijk, duurzaam en hoogstedelijk gebied voor wonen, werken, cultuur en recreëren. Werkende vanuit het gebied ontwikkelde we een gebiedsvisie en verschillende bouwplannen voor het nieuwe stadsdeel. Als reactie op de bouwcrisis zonden we een stedenbouwkundige visie in voor het Stadsdebat 2011. In de hierop volgende jaren werkte we met grondeigenaren en lokale partijen zoals ‘Meer Merwede’ aan de haalbaarheid van deelplannen. In opdracht voor Vechtclub XL ontwikkelde we in 2016 samen met FLUX Landscape en Charlotte Ernst een deelvisie uit voor het OPG terrein aan de noordzijde van het plangebied. De uitkomst daarvan resulteerde in een bidboek waar de Gemeente Utrecht als grondeigenaar bij werd betrokken. In onze plannen werdt vooral uitgegaan van behoud en herontwikkeling van de aanwezige industriële gebouwen en stuurt de ontwikkeling voor nieuwbouw stapsgewijs voort op de bestaande structuren en kwaliteiten van het stadsgebied. De Gemeente gaf Mei architecten de opdracht om dit schetsplan om te zetten naar een ontwikkelplan en momenteel werkt BURA urbanism aan de stedenbouwkundige uitwerking van het gehele Merwede stadsdeel.

Merwede groen & openbaar

De publieke en groene kwaliteit van het gehele gebied kan worden vergroot door kleine verbindingen en groene langzaamverkeersroutes op te nemen. De visie zet vooral in op een fijnmazig en autovrij stratenpatroon en parkeren vindt plaats in ondergrondse of inpandige garages. Door nieuwe fiets- en wandelroutes opent Merwede zich naar de rest van de stad. Verschillende routes leggen verbindingen tussen Kanaleneiland en Transwijk aan de ene kant en het stationsgebied en Rivierenwijk aan de andere kant. De historische diagonaal krijgt de inrichting van een ‘water-as’ en vormt zo een vanzelfsprekende verbinding tussen het kanaal en de vijver in Park Transwijk. Dwars door de nieuwe stadswijk loopt van zuid naar noord de zogenoemde backbone, een aantrekkelijke groene route voor voetgangers en fietsers.

Bestaande bebouwing & nieuwbouw

Vooral de kavels met inferieure platte bedrijfshallen in het gebied worden gesaneerd. Veel van de oudere industriële gebouwen zijn van waarde om te behouden en her te bestemmen. Sommige komen zelfs in aanmerking als erfgoed. Door het evenwichtig en stapsgewijs toevoegen van nieuwe gebouwen en woonfuncties naast de bestaande gebouwen zal er een betere mix van functies ontstaan met een hogere stedelijke dynamiek, wat de kwaliteit en belevingswaarde van het gebied ten goede zal komen. De bestaande bebouwing wordt aangevuld met bouwblokken van vergelijkbare korrel, een hoogwaardige groene openbare ruimte en aandacht voor de relatie tussen gebouw en straat. Zoals het programmeren van plinten met culturele voorzieningen, bedrijvigheid en winkels. In de bouwblokken liggen groene binnenruimtes die collectief door omwonenden gebruikt worden. De grotere hoven zijn overdag ook toegankelijk voor bezoekers.

Hergebruik bestaande gebouwen

In opdracht voor Vechtclub XL is de voormalige koeltoren op het OPG-terrein herontwikkeld tot De Vershal. De creatieve broedplaats is daarmee uitgebreid met een bruisende ontmoetingsplaats met onder andere een koffiebrander, een bakkerij, een bierbrouwerij met proeflokaal en een distributeur van groente en streekproducten.

Toevoegen nieuwbouw

Zowel bij gemeente als de grondeigenaren groeit het besef dat vele industriële gebouwen van waarde zijn om te behouden. En dat er door het evenwichtig toevoegen van nieuwe gebouwen en woonfuncties naast de bestaande gebouwen er een betere mix van functies zal ontstaan met een hogere stedelijke dynamiek, wat de kwaliteit en belevingswaarde van het gebied ten goede zal komen.

Sterke mix van oud en nieuw

Het voormalige terrein van de Medicijnenfabriek OPG in het noorden van Merwede heeft zich de laatste jaren ontwikkeld van monofunctioneel bedrijventerrein tot een gebied met een interessante mix aan functies. Vechtclub XL heeft hierin een grote rol gespeeld door de ontwikkeling van een bruisende ontmoetingsplaats, bestaande uit creatieve werkplekken, vergaderruimtes, culturele programmering en restaurant De Klub. Maar ook Boulderhal Sterk en andere reeds bestaande functies in het noordelijke gebied zorgen voor synergie, innovatie en creativiteit. Aanvullende nieuwe functies kunnen dit verder versterken. Om de kwaliteiten van het gebied te waarborgen en waar mogelijk verder te ontwikkelen hebben we in opdracht voor Vechtclub XL en samen met FLUX landscape en Charlotte Ernst een visie ontwikkeld voor een organische transformatie van het noordelijke OPG-terrein waarin oud en nieuw in een sterke mix samenwerken.

Organisch transformeren van industriëel erfgoed

Zowel bij gemeente als de grondeigenaren groeit het besef dat de industriële gebouwen van waarde zijn om te behouden. En dat er door het evenwichtig en stapsgewijs toevoegen van nieuwe gebouwen en woonfuncties naast de bestaande gebouwen er een betere mix van functies zal ontstaan met een hogere stedelijke dynamiek, wat de kwaliteit en belevingswaarde van het gebied ten goede zal komen. Veel van de bestaande industriële gebouwen geven het noordelijke gebied karakter en kunnen goed worden hergebruikt en uitgebreid.

Ontwikkeling in Midden Merwede

Eén van de grondeigenaren in het gebied, Janssen de Jong Projectontwikkeling, vroeg ons een compact bouwblok te ontwerpen voor starters op de woningmarkt aan de Europalaan 20 in het middengebied. De kritische vraag is hoe je met hoge dichtheid de anonimiteit kan voorkomen en interactie tussen de bewoners en omwonenden in het gebied kan bewerkstelligen.

Hoogteaccent en herstel kanaal

Het hoogteaccent van het woonblok geeft inleiding aan de prominente dwarsverbinding door de wijk langs de historische watergang. De parkinrichting van het kavel vindt aansluiting op het beoogde groen in het middengebied van de Merwedezone.

Nieuwbouw met hoogteaccent

Aan de historische watergang zijn drie vrijstaande gebouwdelen opgezet rondom een binnenhof met zuilengangen als drager voor 150 startersappartementen met collectieve buitenruimtes en intensieve groendaken.

De appartementen variëren tussen 30, 60 en 90 vierkante meter en zijn vrij in te delen. Aan de zonnige zijdes worden franse balkons geplaatst met verdiepingshoge schuifpuien. De gebouwdelen worden onderling verbonden met glazen luchtbruggen.

Een nieuwe locatie voor Boulderhal Sterk

Boulderhal Sterk is gehecht geraakt aan de sfeer rondom het huidige gebouw en ziet een toekomst in de herontwikkeling van het OPG terrein. Zij vroegen ons de mogelijkheden in kaart te brengen voor nieuwbouw op het terrein in combinatie met werken en wonen. Maar ook om te onderzoeken of het mogelijk is om vanuit vanuit het bestaande gebouw te verhuizen naar het naastgelegen gebouw; de voormalige Gemeentelijke Sociale Werkplaats. RHAW bracht verschillende mogelijkheden in beeld en ging samen met Sterk in overleg met de Gemeente Utrecht.

Verdichting met woningen

Om herstel en transformatie van de voormalige sociale werkplaats economisch gezien haalbaar te maken en om verdichting van het gebied met woningbouw een opstap te geven kunnen er een aantal volumes worden toegevoegd aan de zijde van het kanaal die ruimte bieden aan een meer gedifferentieerd programma.

Langgerekte volumes aan de plint voor publieke functies zoals horeca en wijkgebonden retail vormen tegelijkertijd een fundament voor de beoogde verdichting van het OPG terrein met woningbouw en werkruimtes in de bovenliggende bouwlagen.

Sterk met horeca in nieuwbouw

Evenwel ziet Sterk ook de potentie van een ander bestaand of nieuw gebouw op het OPG-terrein. Hoewel de boulderhal op zichzelf kan staan en kan functioneren, is een slimme combinatie met andere functies denkbaar. Opschaling van de horeca met een buurtkarakter zou voor Sterk aantrekkelijk zijn. Uiteraard zijn er voor Sterk ook andere programma combinaties mogelijk in een nieuw te ontwikkelen gebouw. Te denken aan sport, zorg, wellness, retail en werken of een levendige mix van verschillende functies.

Sterk opgenomen in woongebouw

Ook is een combinatie mogelijk waarbij er boven de boulderhal woningen worden gerealiseerd. Te denken is aan een ontwikkeling van een boulderhal en een woningcomplex die tezamen aan de Europalaan een markant hoekpunt vormen. Voor Sterk is het hierbij van belang dat zij zichtbaar en herkenbaar ligt opgenomen in de uiterlijke vorm van het gebouw op de begane grond en de 1e verdieping.